Λαογραφική Συλλογή Νικολάου Απ. Μαρδάνη: Γεωργία

Η Γεωργία

Το όργωμα στα παλιά χρόνια γινόταν στην αρχή μόνο με τα βόδια. Κάθε γεωργός για να θεωρείται νοικοκύρης έπρεπε να έχει ένα ζευγάρι βόδια. Όλοι ήταν φτωχοί και είχαν μόνο ένα βόδι, έπρεπε να βρουν έναν σύντροφο. Έτσι έκαναν σύμπραξη με κάποιον άλλον, συνήθως συγγενή τους, που είχε και εκείνος ένα βόδι και έκαναν το ζευγάρι. Όταν ερχόταν ο καιρός του οργώματος, οι γεωργοί πήγαιναν με τα βόδια στο χωράφι. Τα εργαλεία για το όργωμα τα φόρτωναν στο γαϊδούρι. Στο χωράφι έζευαν τα βόδια. Το ζέψιμο των βοδιών ήταν μια ολόκληρη διαδικασία. Έβαζαν πρώτα τα ζώα δίπλα δίπλα και τα έδεναν μεσ'το ζευγά (ζυγό) με τις ζεύλες. Ύστερα περνούσαν το αλέτρι με το υνί. Σχεδίαζαν τους όργους. Έπαιρναν την αξιάλι στο ένα χέρι και με το άλλο κρατούσαν το αλέτρι. Όταν όλα ήταν έτοιμα ξεκινούσαν το όργωμα. Η μέρα θα ήταν κοπιαστική. Όταν τελείωνε το όργωμα άρχιζε η σπορά. Η γεωργός έσπερνε με τα χέρια. Έβαζε το σπόρο σε έναν ειδικό τρουβά. Ακολουθούσε μια αυλακιά και με το χέρι σκορπούσε το σπόρο. Στη συνέχεια χρησιμοποιούσε πάλι το ζευγάρι (βόδια) για να περάσει με τη σβάρνα όλο το χωράφι για να σκεπάσει το σπόρο. Αργότερα οι γεωργοί οργώνουν τα χωράφια τους με σιδερένιο αλέτρι (γερμανός) και χρησιμοποιούσαν αντί για βόδια, άλογα ή μουλάρια. Τα άλογα ή τα μουλάρια δεν χρειάζονταν να είναι ζευγάρι. Το όργωμα γινόταν και με ένα μόνο ζώο. Το καλοκαίρι από τον Ιούνιο και μετά, άρχιζε η διαδικασία του θερίσματος. Πρώτα η βρώμη και το κριθάρι που ωρίμαζαν νωρίς και τελευταίο έμενε το σιτάρι. Εκεί όλοι όσοι συμμετείχαν στο θέρισμα έμπαιναν στη σειρά και έπαιρναν το όργο τους. Όταν δενόταν τα δεμάτια τα μετέφεραν σε ένα μέρος του χωραφιού και έκαναν τις δεματαριές, και στη συνέχεια έφτιαχναν τις θημωνιές. Οι θημωνιές είχαν σχήμα κυλινδρικό με έναν κώνο στην κορυφή. Αργότερα θα μεταφέρονταν με τα ζώα στο αλώνι για να ξεκινήσει η διαδικασία του αλωνίσματος, Το αλώνισμα ήταν η στιγμή της χαράς. Ο νοικοκύρης και η οικογένεια θα έπαιρναν τους καρπούς του κόπου όλης της χρονιάς. Μια διαδικασία που άρχισε από το όργωμα, το θέρισμα και τη μεταφορά θα τελείωνε. Στη μέση του αλωνιού έμπηγαν έναν στύλο. Από εκεί έδεναν τα βόδια ή τα άλογα για να περιφέρονται μέσα στο αλώνι. Έπειτα καθάριζαν το αλώνι και έστρωναν τα δεμάτια. Ζευγάρωναν τα βόδια ή τα άλογα τα έδεναν στον κεντρικό στύλο και όλα ήταν έτοιμα. Ένας νεαρός ή μια νεαρή κοπέλα, θα αναλάμβανε να οδηγεί τα ζώα γύρω από το αλώνι. Τα ζώα με το πάτημά τους έτριβαν το στάχυ και άρχισε η διαδικασία να ξεχωρίζει ο σπόρος. Στην πορεία το ξεχώρισμα του σταριού από τα στάχυα γινότανε με το δοκάνι. Όταν τελείωνε όλη η διαδικαδία, το ξεχώρισμα του σταριού από τα στάχυα, άρχιζε η διαδικασία του λιχνίσματος. Το λίχνισμα γινόταν με τα καρπολόγια ή φκούλι και με τα ξύλινα φτυάρια ξεχώριζαν το άχυρο από τον καρπό. Όταν πια καθάριζε το σιτάρι ή το κριθάρι από τα άχυρα χρησιμοποιούσαν το δερμόνι για να φύγουν τα υπόλοιπα άγανα. Άρχιζε το δερμόνιασμα και από εκεί καθαρός πλέον ο σπόρος έμπαινε σε τσουβάλια για να γίνει η μεταφορά του στις αποθήκες. Το άχυρο το αποθήκευαν στις αχυρώνες για να το χρησιμοποιήσουν το χειμώνα για τροφή των ζώων. Επίσης όταν ο γεωργός έσπερνε τριφύλλι το έκοβε με τις κοσιές και το γύριζε με τα δικέλια ή φκούλια. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο γεωργός ήτανε το ξύλινο αλέτρι με το σιδερένιο υνί, αργότερα το σιδερένιο αλέτρι (γερμανός), τη σβάρνα, τα δρεπάνια ή τα λελέκια, τα καρπολόγια, τα ξύλινα φτυάρια, το δρυμόνι, τη δοκάνη.